O tempora o mores!

«Όταν η διοίκησις βιάζει, αθετεί, καταφρονεί τα δίκαια του λαού και δεν εισακούει τα παράπονά του, το να κάμη ο λαός ή κάθε μέρος του λαού επανάστασιν, να αρπάζει τα άρματα και να τιμωρεί τους τυράννους του, είναι το πλέον ιερόν από όλα τα δίκαιά του και το πλέον απαραίτητον από όλα τα χρέη του».

Ρήγας Φεραίος: Τα Δίκαια του Ανθρώπου, Άρθρο 35

Μπήκα στη Νομική το 1981, ιστορική χρονιά. Το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, η δεξιά στη γωνία (μη βαράτε έτσι λέγανε τότε), το ΚΚΕ τι είχανε τι χάσανε, κανέναν δε χάσανε, εκτός από αυτούς που τους πήρε μαζί του ο δημιουργός και δεν φρόντισαν να αφήσουν απογόνους κοντινούς ή μακρινούς να συνεχίσουν τον αγώνα και εμάς - το ΚΚΕ Εσωτερικού εννοώ - στο ρόλο της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Ωραία χρόνια. Με το καλώς όρισες στο Πανεπιστήμιο φάγομε κατακούτελα τον δικό μας Νόμο Πλαίσιο, το παλέψαμε, ψηφίστηκε από τη Βουλή, έγινε νόμος του κράτους και επιστρέψαμε με τη λογική της διαχείρισης της κρίσης ως κοινότητα και άλλα ηρωικά που δεν τα θυμάμαι πια. Βρέθηκα στη Νομική από σπόντα, μιας και για αλλού ξεκίνησα και αλλού η ζωή με πήγε και ήμουν ήδη 19 στα 20. Εάν προσθέσεις ότι ήδη έκλεινα 8 χρόνια στο Ρήγα, αυτό μου επέτρεψε να δω και να καταλάβω τις διαφορές στις νέες γενιές που ακαδημαϊκά ήμασταν συνάδελφοι αλλά ηλικιακά και όχι μόνο μας χώριζαν πολλά και όχι ασήμαντα όπως φάνηκαν στη πορεία. Η γενιά που πέρασε με μένα, γενιά των πρώτων Πανελληνίων ήταν παιδιά πιεσμένα με αρκετές εκπτώσεις στη ζωή τους για να καταφέρουν να εξασφαλίσουν την πολυπόθητη θέση στη πανεπιστημιακή κοινότητα, αλλά κρατώντας ακόμα μια επαφή με τον κόσμο έξω από τη σχολή, με μια σχέση ακόμα με τη πολιτική και την κοινωνία (άσχετο: ποιός θυμάται άραγε τα περί κοινωνίας και των αντιφάσεων της;).

Ήταν θυμάμαι τρία χρόνια μετά όταν ήρθε μια φουρνιά που έμοιαζε να διαφέρει από τις άλλες. Έχοντας από την πλευρά της Ενότητας τη καθοδήγηση των πρωτοετών, είχα αυτό της μαμάς και του χαζοχαρούμενου βλέπετε, θυμάμαι ότι ξεκίνησα να τους μιλάω για αυτό που εκείνο τον καιρό μας βασανίζεσαι ως αριστερούς άνθρωπους και μέλλοντες δικηγόρους, μιας και σκοπεύαμε να προχωρήσουμε και σε κατάληψη της σχολής για αυτό. Ήταν μια πρόταση που κατέβαζαν οι δικηγορικοί σύλλογοι περί μείωσης της ποιότητας και βελτίωσης της ποσότητας των δικηγόρων, όπου προαπαιτούμενα ήταν πτυχία από 7 και πάνω και μια εξεταστική διαδικασία στην οποία η αποτυχία κάποιου σήμαινε ότι δεν θα μπορούσε να γίνει δικηγόρος. Αφού είπα το πόνο μου ως όφειλα περίμενα να ακούσω τι θα μου λέγανε. Ένας σήκωσε το χέρι του και με ρώτησε τι έτος είμαι. «Στο τρίτο» του είπα. «Ωραία, μου είπε, μπορείς να μου πεις ποιο είναι το βιβλίο των Αρχών του Αστικού;» Αρχή χρονιάς από τη μία, εγώ και η εκπαιδευτική διαδικασία όχι και οι καλύτεροι φίλοι από την άλλη, του είπα ότι το έχω πάρει αλλά δεν ξέρω ποιο είναι. Τον είδα ότι μαζεύτηκε το ίδιο και οι περισσότεροι που ήταν εκεί. Ρώτησα: «Συγνώμη ρε παιδιά τι τρέχει με το βιβλίο των Αρχών;» Είπε πάλι το καλό παιδί. «Μας είπαν ότι είναι από τα πιο δύσκολα μαθήματα και θέλουμε να το αρχίσουμε από φέτος». «Καλά λέω την επόμενη φορά θα μαζέψω πληροφορίες και θα σας πω. Τώρα να συνεχίσουμε τη κουβέντα για το θέμα της άσκησης». Μη τα πολυλογώ γρήγορα κατάλαβα ότι κανένα από τα παιδιά που ήταν εκεί δεν τα αφορούσε αυτή η ιστορία, αφού με τον ένα ή τον άλλο τρόπο όλοι είχαν λύσει το πρόβλημα της επαγγελματικής τους αποκατάστασης, άσε που θεωρούσαν το 7 ένα απλά ικανοποιητικό βαθμό για να πάρει κανείς το πτυχίο του. Το τι «άμα γράψω κάτω από οκτώ κόψτε με» υπέγραφε τα γραπτά στις εξετάσεις έκτοτε δε λέγεται. Εμείς το 8 το χρησιμοποιούσαμε μόνο για δικαιολογίες του στυλ «έχω οκτώ αδελφές να παντρέψω περάστε με», τέλος πάντων δεν είναι αυτό το θέμα μας. Εγώ και εκείνη η χρονιά πήραμε συναινετικό διαζύγιο, αφού εγώ δήλωσα ότι δεν ξαναπαίρνω πρωτοετείς, οι δε πρωτοετείς είπανε «τι μας στείλατε κάποιον που δε ξέρει τα μαθήματα της σχολής». Αμοιβαία η εκτίμηση μωρό μου που λένε ένα πράγμα. Άντεξα δύο χρόνια ακόμα στη Νομική, μετά τη παράτησα και ησύχασα. Κατέβαινα πια στις εκλογές να ψηφίσω, τα πράγματα στο κόμμα πήγαιναν κατά διαόλου, οι τάσεις μας τραβάγαμε δεξιά και αριστερά, μια η πάλη μέσα στους θεσμούς, μια η πάλη έξω από τους θεσμούς, μια μέσα στα όργανα, μια έξω από τα όργανα, μια να γίνουμε κόμμα εξουσίας, μια ο Κύρκος με τη φυσαρμόνικα, βρήκα και το Γιώργο τον ερωτεύτηκα είπα ένα αϊ σιχτίρ και έμεινα σπίτι να ζω τον έρωτα μου και να μαγειρεύω. Το '86 ήρθαν και με βρήκαν και μου είπαν ότι κινδυνεύουμε να χάσουμε τη δεύτερη έδρα (μέχρι τότε παίρναμε δύο έδρες στο Δ.Σ). Κατέβηκα στη συνέλευση. Ρώτησα «που είμαστε εμείς ρε παιδιά;» «Εκεί, μου είπαν, κάτω από τη ΔΑΠ. Έλα έχουμε συνάντηση πριν τη συνέλευση». Οι περισσότεροι παλιοί είχαν φύγει, όχι για να μαγειρέψουν όπως εγώ, κανονικά με πτυχίο, το πάνω χέρι πια το είχαν οι νέοι μαζί και τα παιδιά εκείνης της χρονιάς που περιέγραψα. Δεν θυμάμαι ακριβώς τι έγινε θυμάμαι ότι σε κάποια φάση μου έκανε εντύπωση η εμμονή των πρωτοετών στην έννοια προοδευτικός σε σημείο παρεξηγήσεως του στυλ «ποιος είπες προοδευτικό ρε;» Και αυτό έκανα, παρεξηγήθηκα. Είπα «παιδιά τι προοδευτικοί και αηδίες αριστεροί είμαστε τι φιλελεύθερες μπούρδες είναι αυτές;» Ποιος είδε τους πρωτοετείς και δεν τους φοβήθηκε. Τι θα χάσουμε τους ψηφοφόρους μας άκουσα, Τι ότι ο όρος αριστερός αριστερά, αριστερό λειτουργεί ανασταλτικά και φοβίζει άκουσα, τι θα έχουν πρόβλημα άκουσα, μόνο ότι φοβούνται μην τους συλλάβουν δεν άκουσα. Ότι τα πήρα τα πήρα, αλλά είχα υποσχεθεί και γαύρο στους άντρες μου και μεζέ για ουζάκι, είχα βαρεθεί κιόλας, ο έρωτας είχε αμβλύνει τη τάση σφαλιαρίσματος που είχα παλιά, είπα «άντε να επιστρέψουμε στη ρημαδοσυνέλευση να ησυχάσουμε να γυρίσω σπίτι», είχα ξεχάσει να αγοράσω και μαϊντανό και όσο να ναι γαύρος στο φούρνο χωρίς φρεσκοκομμένο μαϊντανό δε λέει και γυρίσαμε στη συνέλευση. Σοφή κίνηση. Μια χαρά ψήφιζαν οι χαρές μου, προοδευτικά και ανώδυνα έως πολιτισμένα και έτσι την έκανα πολύ νωρίτερα από ότι υπολόγιζα και όχι μόνο έφτιαξα γαύρο αλλά και γαρίδες σαγανάκι, χωρίς φέτα τις μισές, γιατί εγώ τις τρώω χωρίς φέτα. Καλαμαράκια δε τηγάνισα, αλλά ο λόγος που δεν έφτιαξα αρκεί να αποτελέσει από μόνος του θέμα για άλλο ποστ και με την ανομβρία έμπνευσης που έχει πέσει δε λέει να τον κάψω. Δε ξαναγύρισα στη σχολή στη κυριολεξία όμως. Ψέματα γύρισα για την ορκωμοσία του Γιώργου από όπου έχω και τη σχετική φωτογραφία. Η ώρα της δικής μου ορκωμοσίας δεν έχει έρθει ούτε αυτή ακόμα, αλλά και αυτό είναι σαν τα καλαμαράκια, θέμα για άλλο ποστ.

Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Δε ξέρω γιατί, αλλά τα θυμήθηκα διαβάζοντας το κείμενο περί απαξίωσης των Ελλήνων πολιτών που κυκλοφορεί αυτό τον καιρό στη μπλογκόσφαιρα.