Σας είπα ήδη ότι δεν ήμουν ο εαυτός μου, με είχε καταλάβει η απόφαση

Επ' ευκαιρία της διακοπής λειτουργίας του monitor

(Μερικές σκέψεις, δανεικές)

Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ Κ. ΖΟΖΕ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ ΔΥΟ ΜΕΡΕΣ αργότερα. Σε γενικές γραμμές δεν λέμε ότι μια απόφαση μας παρουσιάζεται, οι άνθρωποι παίρνουν τόσο σοβαρά την ταυτότητα τους, όσο αφηρημένη κι αν είναι αυτή, και την εξουσία τους, όσο λίγη κι αν έχουν, που προτιμούν ν' αφήνουν να εννοηθεί ότι συλλογίζονται πριν κάνουν το τελευταίο βήμα, ότι συνυπολογίζουν τα υπέρ και τα κατά, ότι ζυγίζουν τις δυνατότητες και τις εναλλακτικές λύσεις και ότι, στο τέλος μιας εντατικής διανοητικής εργασίας, παίρνουν επιτέλους την απόφαση. Θα πρέπει όμως να πούμε ότι τα πράγματα δεν συμβαίνουν ποτέ έτσι. Σίγουρα σε κανενός το κεφάλι δεν θα μπει η ιδέα να φάει αν δεν νιώσει την απαραίτητη όρεξη και η όρεξη δεν εξαρτάται από τη θέληση του καθενός, δημιουργείται από μόνη της, προκύπτει από αντικειμενικές ανάγκες του σώματος, είναι ένα πρόβλημα φυσικής και χημείας του οποίου η λύση, κατά τρόπο λίγο ως πολύ ικανοποιητικό, βρίσκεται στο περιεχόμενο ενός πιάτου. Ακόμα και μια απλή πράξη, όπως το να κατέβει κανείς στο δρόμο για ν' αγοράσει εφημερίδα, προϋποθέτει όχι μόνο την αναγκαία επιθυμία να λάβει κανείς πληροφορίες, η οποία, για να το ξεκαθαρίσουμε, ως επιθυμία είναι αναγκαστικά και όρεξη, αποτέλεσμα συγκεκριμένων φυσικοχημικών δραστηριοτήτων του σώματος, έστω και διαφορετικής φύσης, αλλά προϋποθέτει επίσης, αυτή η πράξη ρουτίνας, τη βεβαιότητα, λόγου χάρη, ή την πε­ποίθηση, ή την ελπίδα, ασυνείδητα, ότι το φορτηγό της διανο­μής δεν έχει καθυστερήσει, ή ότι το περίπτερο δεν έχει κλείσει λόγω ασθένειας ή εκούσιας απουσίας του ιδιοκτήτη. Εξάλλου, αν επιμέναμε να δηλώνουμε ότι τις αποφάσεις μας τις παίρνουμε εμείς οι ίδιοι, τότε θα έπρεπε να διαλευκάνουμε, να δια­χωρίσουμε, να διακρίνουμε ποιος μέσα μας είναι αυτός που πήρε την απόφαση και ποιος κατόπιν θα την εκτελέσει, λει­τουργίες ασυμβίβαστες, όπου υπάρχουν. Αν θέλουμε να είμα­στε ακριβείς, δεν παίρνουμε εμείς αποφάσεις, αυτές παίρνουν εμάς, μας καταλαμβάνουν. Και του λόγου το αληθές θα το συ­ναντήσουμε στο γεγονός ότι, παρόλο που περνούμε όλη μας τη ζωή εκτελώντας διαδοχικά τις πιο διαφορετικές πράξεις, δεν διαθέτουμε προηγουμένως κάποιο διάστημα σκέψης, εκτίμη­σης, υπολογισμού, στο τέλος του οποίου και μόνο θα μπορού­σαμε να θεωρήσουμε τους εαυτούς μας σε θέση να αποφασί­σουμε αν θα πάμε να φάμε, ν' αγοράσουμε εφημερίδα ή να ψάξουμε μια άγνωστη γυναίκα.

Γι' αυτούς ακριβώς τους λόγους και ο κ. Ζοζέ, ακόμα κι αν τον υπέβαλλαν στην πιο πιεστική ανάκριση, δεν θα ήξερε να πει πώς και γιατί τον κατέλαβε αυτή η απόφαση, ας ακούσου­με τι εξήγηση θα έδινε, Ξέρω μονάχα πως ήταν την Τετάρτη το βράδυ, ήμουν στο σπίτι, τόσο κουρασμένος που δεν θέλησα ούτε να δειπνήσω, το κεφάλι μου γύριζε ακόμη από τις τόσες ώρες που πέρασα πάνω στη σκάλα, ο διευθυντής έπρεπε να εί­χε καταλάβει ότι δεν είναι για την ηλικία μου αυτές οι ακρο­βασίες, δεν είμαι κανένα παλικαράκι, κι ύστερα είναι κι η πά­θηση μου, Ποια πάθηση, Υποφέρω από ίλιγγους, ζαλάδες, σκοτοδίνες, ή όπως στο καλό τις λένε, Δεν παραπονεθήκατε ποτέ, Δεν μ' αρέσει να παραπονιέμαι, Πολύ καλό αυτό από μέ ρους σας, συνεχίστε, Σκεφτόμουν λοιπόν να πέσω για ύπνο, ψέματα, είχα βγάλει τα παπούτσια μόνο, όταν ξαφνικά πήρα αυτή την απόφαση, Αφού πήρατε μια απόφαση, θα πρέπει να ξέρετε και γιατί την πήρατε, Νομίζω πως δεν την πήρα εγώ, αυτή ήρθε και με πήρε, Τα φυσιολογικά άτομα λαμβάνουν α­ποφάσεις, δεν λαμβάνονται απ' αυτές, Μέχρι την Τετάρτη το βράδυ έτσι νόμιζα κι εγώ, Τι συνέβη λοιπόν την Τετάρτη το βράδυ, Αυτό ακριβώς που σας διηγούμαι, είχα την καρτέλα της άγνωστης γυναίκας πάνω στο κομοδίνο και βάλθηκα να την κοιτάζω σαν να 'ταν η πρώτη φορά. Την είχατε ξαναδεί ό­μως, Από τη Δευτέρα δεν έκανα τίποτε άλλο όσο ήμουν στο σπίτι, Επομένως ωρίμαζε μέσα σας η απόφαση, Ή εγώ ωρί­μαζα μέσα της, Παρακάτω, παρακάτω, μην αρχίζετε πάλι τα ίδια, Φόρεσα ξανά τα παπούτσια μου, έβαλα το σακάκι και την γκαμπαρντίνα και βγήκα, δεν θυμάμαι να έδεσα γραβάτα. Τι ώρα ήταν, Κάπου δέκα και μισή, Και πού πήγατε μετά, Στο δρόμο όπου γεννήθηκε η άγνωστη γυναίκα, Με τι πρόθεση. Ήθελα να δω το μέρος, το κτήριο, το σπίτι, Επιτέλους ανα­γνωρίζετε πως υπήρξε απόφαση και πως, όπως όφειλε, πάρ­θηκε από εσάς, Όχι, κύριε, απλώς απέκτησα συνείδηση ότι υ­πάρχει, Για γραφέας δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ξέρετε να ε­πιχειρηματολογείτε, Συνήθως κανείς δεν δίνει σημασία στους γραφείς και πολύ τους αδικεί, Συνεχίστε, Το κτήριο ήταν εκεί, τα παράθυρα ήταν φωτισμένα, Αναφέρεστε στο σπίτι της γυ­ναίκας, Μάλιστα, Και μετά τι κάνατε, Έμεινα έτσι για μερικά λεπτά, Κοιτάζοντας, Μάλιστα, κύριε, κοιτάζοντας, Μόνο κοι­τάζατε, Μάλιστα, κύριε, μόνο κοίταζα, Κι ύστερα, Ύστερα τί­ποτε άλλο, Δεν χτυπήσατε την πόρτα, δεν ανεβήκατε, δεν κά­νατε ερωτήσεις, Πώς σας ήρθε, εμένα ούτε που μου πέρασε απ' το νου, τέτοια ώρα μέσα στη νύχτα, Τι ώρα ήταν, Πρέπει να ήταν πια κάπου έντεκα και μισή, Πήγατε με τα πόδια, Μάλίστα, κύριε, Και πώς γυρίσατε, Πάλι με τα πόδια, Θέλετε να πείτε ότι δεν έχετε μάρτυρες, Τι μάρτυρες, Τον άνθρωπο που σας άνοιξε την πόρτα, αν είχατε ανέβει, τον οδηγό του τραμ ή του λεωφορείου, λόγου χάρη, Κι αυτοί θα μαρτυρούσαν τι πράγμα, Ότι όντως πήγατε στην οδό της άγνωστης γυναίκας, Και σε τι θα χρησίμευαν αυτές οι μαρτυρίες, Για ν' αποδείξουν ότι όλα αυτά δεν ήταν όνειρο, Είπα την αλήθεια, όλη την αλή­θεια και μόνο την αλήθεια, έχω ορκιστεί, ο λόγος μου θα 'πρεπε να είναι αρκετός, Θα μπορούσε να είναι, ίσως, αν δεν υ­πήρχε στην αναφορά σας μια λεπτομέρεια ανακόλουθη που σας προδίδει κατάφωρα, Ποια λεπτομέρεια, Η γραβάτα, Τι σχέση έχει η γραβάτα με το θέμα μας, Ένας υπάλληλος του Γε­νικού Ληξιαρχικού Μητρώου του Κράτους δεν πάει πουθενά χωρίς να δέσει τη γραβάτα του, είναι αδύνατο, θα ήταν παρά­λειψη ενάντια στη φύση του, Σας είπα ήδη ότι δεν ήμουν ο ε­αυτός μου, με είχε καταλάβει η απόφαση, Αυτό θα ήταν ακό­μα μία απόδειξη ότι επρόκειτο για όνειρο, Δεν καταλαβαίνω γιατί, Δύο τινά υπάρχουν, ή εσείς αναγνωρίζετε ότι πήρατε την απόφαση, όπως όλος ο κόσμος, και τότε εγώ είμαι διατε­θειμένος να πιστέψω ότι πήγατε χωρίς γραβάτα στην οδό της άγνωστης γυναίκας, κατακριτέα παρέκκλιση από τον κώδικα επαγγελματικής συμπεριφοράς που προς το παρόν δεν προτίθεμαι να εξετάσω, ή επιμένετε να λέτε ότι σας κατέλαβε η α­πόφαση, κι αυτό μαζί με το ανεπίλυτο ζήτημα της γραβάτας μόνο σε ονειρική κατάσταση θα ήταν αποδεκτό, Επαναλαμ­βάνω ότι δεν πήρα την απόφαση, κοίταξα την καρτέλα, φόρε­σα τα παπούτσια και βγήκα, Τότε ονειρευτήκατε, Δεν ονει­ρεύτηκα, Ξαπλώσατε, αποκοιμηθήκατε και ονειρευτήκατε πως πήγατε στην οδό της άγνωστης γυναίκας, Μπορώ να σας περιγράψω το δρόμο, Θα πρέπει τότε να μου αποδείξετε πως δεν έχετε ξαναπεράσει προηγουμένως από κει, Μπορώ να σας
πω πώς είναι το κτήριο, Καλά τώρα, τη νύχτα όλα τα κτήρια είναι ίδια, Για τους γάτους λένε ότι είναι όλοι ίδιοι τη νύχτα, Και τα κτήρια το ίδιο, Επομένως δεν με πιστεύετε, Όχι, Γιατί, αν επιτρέπετε, Γιατί αυτό που δηλώνετε ότι κάνατε δεν χωρά στη δική μου πραγματικότητα, κι ό,τι δεν χωρά στη δική μου πραγματικότητα δεν υπάρχει, Το σώμα που ονειρεύεται είναι πραγματικό, επομένως, αν δεν υπάρχει άλλη αναγνωρισμένη άποψη, θα πρέπει εξίσου πραγματικό να είναι και το όνειρο που ονειρεύτηκε, Το όνειρο είναι πραγματικό μόνο ως όνειρο, Θέλετε να πείτε ότι η δική μου πραγματικότητα ήταν αυτή, Ναι, αυτή ήταν η μοναδική πραγματικότητα που βιώσατε, Μπορώ να επιστρέψω στην εργασία μου, Μπορείτε, αλλά προσέξτε, ακόμα δεν κλείσαμε το θέμα της γραβάτας.

Μετά την ευτυχή έκβαση και την απαλλαγή του από την υ­πηρεσιακή ανάκριση για τα εξαφανισμένα έντυπα, ο κ. Ζοζέ, για να μη χάσει τα ρητορικά κέρδη που είχε αποκομίσει, επι­νόησε μέσα στο κεφάλι του τη φαντασίωση αυτού του νέου διαλόγου, από τον οποίο, παρά το ειρωνικό και εκφοβιστικό ύ­φος του αντιπάλου, εύκολα βγήκε νικητής, όπως μπορεί να αποδείξει μια νέα, πιο προσεκτική ανάγνωση. Και το έκανε με τέτοια πεποίθηση που κατάφερε να πει ψέματα και στον ίδιο του τον εαυτό και κατόπιν να υποστηρίξει το ψέμα χωρίς καμία τύψη συνείδησης, σαν να μη γνώριζε αυτός πρώτος πρώτος ότι μπήκε στο κτήριο και ανέβηκε τη σκάλα, ότι έστησε τ' αυτί του στην πόρτα του σπιτιού όπου, σύμφωνα με την καρ­τέλα, γεννήθηκε η άγνωστη γυναίκα...................

ΖΟΖΕ ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ

¨Όλα τα ονόματα»

Εκδόσεις Καστανιώτη

Μετάφραση ΑΘΗΝΑ ΨΥΛΛΙΑ